: nowe oblicza pomocy

Pomoc na miarę XXI wieku

Widok kilometrowej kolejki przed ośrodkiem pomocy społecznej w Łodzi w styczniu 2023 roku zapadł mi w pamięć na długo. Ludzie stali w mrozie po -15°C od czwartej nad ranem, żeby dostać paczkę z podstawowymi produktami. Przychodzimy co tydzień od pół roku – mówiła mi 62-letnia Janina, emerytka z 1200 zł renty. Takie sceny pokazują, jak bardzo potrzebne są dziś instytucje charytatywne, ale też jak bardzo musiały się zmienić, by nadążyć za skalą problemów.

W przeciągu ostatnich kilku lat organizacje pomocowe przeszły prawdziwą metamorfozę. Pandemia, wojna w Ukrainie, kryzys migracyjny i galopująca inflacja wymusiły na nich innowacyjne podejście. Pomaganie dziś to już nie tylko paczki żywnościowe – to skomplikowane operacje logistyczne, cyfrowe rozwiązania i niestandardowe partnerstwa.

Big data w służbie potrzebujących

W siedzibie Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie działa obecnie centrum analityczne, które bardziej przypomina biuro startupu technologicznego niż tradycyjną organizację charytatywną. Nasz system potrafi przewidzieć, gdzie za 2-3 miesiące wzrośnie zapotrzebowanie na pomoc – tłumaczy Marek, analityk danych. Algorytm przetwarza informacje z 17 różnych źródeł – od danych o bezrobociu, przez statystyki komornicze, po nawet… liczbę polubień postów o kryzysie na lokalnych grupach Facebookowych.

Dzięki temu PCK mógł odpowiedzieć na potrzeby zanim stały się widoczne gołym okiem. Gdy w okolicach Zielonej Góry zaczęły rosnąć ceny mieszkań, system wskazał ryzyko wzrostu bezdomności wśród młodych rodzin. Pomoc dotarła na miejsce, zanim problem się ujawnił.

Banki żywności w epoce kryzysu

Tabela poniżej pokazuje, jak zmieniała się sytuacja banków żywności w ostatnich latach:

W 2022 roku straciliśmy około 40% dotychczasowych dostaw od dużych producentów – wyjaśnia Anna z Banku Żywności. Musieliśmy błyskawicznie znaleźć nowe źródła. Dziś współpracujemy z ponad setką małych, lokalnych rolników i przetwórców. Organizacje nauczyły się też wykorzystywać niewykorzystany potencjał – np. restauracje przekazują nadmiarowe porcje, a gospodarstwa agroturystyczne – niechciane owoce i warzywa.

Ukraińska lekcja solidarności

24 lutego 2022 roku zmienił wszystko. W ciągu pierwszych 72 godzin wojny polskie organizacje pozarządowe musiały zorganizować pomoc na niespotykaną skalę. To była najbardziej intensywna mobilizacja w mojej 20-letniej karierze – wspomina Katarzyna z Fundacji Ocalenie.

Najpilniejsze potrzeby to było:

1. Tłumacze ukraińskiego – w ciągu weekendu przeszkolono 500 wolontariuszy
2. Transport – zorganizowano sieć prywatnych kierowców i autobusów
3. Tymczasowe noclegi – od domów prywatnych po hotele
4. Punkty informacyjne – z mapami, numerami telefonów, podstawowymi zwrotami

W ciągu miesiąca powstał cały ekosystem pomocy. Dziś te rozwiązania służą jako model szybkiego reagowania na kryzysy migracyjne.

Technologia na ratunek

W czasie pandemii Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę wpadła na nietypowy pomysł. Zamiast rozdawać żywność, zaczęli rozdawać… tablety z dostępem do internetu. W ciągu trzech dni zebraliśmy ponad 200 000 zł na crowdfundingowej zbiórce – mówi rzecznik fundacji.

Aplikacja Pomocnik łącząca wolontariuszy z osobami starszymi to kolejny przykład innowacji. Działa jak Uber dla pomocy społecznej – ktoś zgłasza potrzebę (zakupy, spacer z psem), a system znajduje najbliższego wolontariusza. W ciągu roku skorzystało z niej ponad 15 000 osób.

Wolontariat nowej generacji

Ludzie chcą pomagać, ale często nie wiedzą jak – zauważa psycholog społeczny dr Piotr Kędzierski. Organizacje coraz lepiej to rozumieją. Zamiast prosić o dowolne wsparcie, oferują konkretne, krótkoterminowe zadania dopasowane do kompetencji:

• Prawo – 2 godziny miesięcznie porad prawnych online
• IT – pomoc w stworzeniu prostej strony internetowej
• Logistyka – koordynacja transportu darów w konkretny weekend

Dzięki temu profesjonaliści mogą pomagać bez rezygnacji z pracy, a organizacje zyskują specjalistyczną wiedzę.

Przed nami większe wyzwania

Eksperci są zgodni – to dopiero początek trudnych czasów. Zmiany klimatyczne mogą spowodować migracje na niespotykaną skalę. Starzejące się społeczeństwo będzie potrzebować coraz więcej pomocy. A system finansowania organizacji wciąż jest niestabilny.

Ale jest też nadzieja. Innowacje ostatnich lat pokazują, że instytucje charytatywne potrafią się adaptować. Kluczem są elastyczność, współpraca międzysektorowa i mądre wykorzystanie technologii. Bo jak mówi stara prawda – lepiej uczyć ludzi łowić ryby, niż je im dawać. Tyle że dziś potrzebujemy całych zespołów, które nauczą ich też naprawiać sieci, przewidywać sztormy i budować łodzie na miarę przyszłych wyzwań.